Wat is een echte vriend?

 
     In de aard van vriendschappen tussen kinderen is in het algemeen een ontwikkeling te zien. Tot een jaar of acht, negen vinden ze dat ze vriendjes of vriendinnetjes van elkaar zijn als ze allerlei dingen met elkaar doen: na schooltijd vaak bij elkaar thuis spelen of bij elkaar blijven slapen. Daarna worden van lieverlee meer emotionele aspecten belangrijker; je neemt elkaar in vertrouwen, praat over allerlei dingen en je krijgt een band met elkaar. Bij jonge kinderen worden door vriendschap de zogeheten agentic needs (doen-behoeften) bevredigd, bij oudere kinderen de communal needs (behoeften aan vertrouwelijkheid).

Los van vriendschappen wordt de algemene sociale stijl van jongens onderling op de leeftijd van de bovenbouw van de basisschool ook gekenmerkt door samen dingen doen, waarbij nogal wat nadruk ligt op competitie en op uitvinden wie dominant is. Meisjes van die leeftijd daarentegen zijn in hun omgang met andere meisjes meer geneigd tot met elkaar praten en zijn er juist op uit te ontdekken wat ze gemeenschappelijk hebben.

Een verklaring die wel voor dit sekseverschil wordt gegeven is dat in vroeger tijden jongens als ze man waren geworden, binnen hun eigen familiebanden bleven, terwijl meisjes moesten overstappen naar de voor hen vreemde familiebanden van hun echtgenoot. Het was voor hen belangrijk in die nieuwe groep emotionele steun te vinden bij de daar wonende andere vrouwen, wat vervolgens bevorderlijk was voor hun voortplanting. Zo zou in de evolutie de voor vrouwen kenmerkende sociale stijl zich hebben ontwikkeld.

Als je nu deze twee – vriendschapsstijl en algemene sociale stijl ­– combineert, ligt het voor de hand te denken dat jongensvriendschappen meer het karakter houden van die van jonge kinderen en meer doe-gericht blijven en meisjesvriendschappen meer veranderen richting uitwisselen van intimiteiten. Er zijn diverse psychologen die er zo over denken, omdat ze in hun onderzoek hebben geconstateerd dat de vriendschappen van jongens en meisjes inderdaad op dit punt nogal eens verschillen.

 Dat de praktijk zo is, wil echter niet zeggen dat er ook bij de behoefte aan vriendschap zulke verschillen bestaan. Werkelijkheid en ideaal zouden wel eens uit elkaar kunnen liggen.

In een Nederlands onderzoek onder ruim 1300 kinderen werd aan jongens en meisjes gevraagd naar de kenmerken van een ideale vriendschap. De kinderen kwamen voor het overgrote deel uit groep 7.

Welnu, uit wat meisjes vertellen blijkt dat ze meer behoefte hebben aan vertrouwelijke (communal) vriendschappen dan jongens. Maar op hun beurt vinden ook jongens vertrouwelijke vriendschappen wèl belangrijker dan doen (agentic)-vriendschappen. De waarde die aan doen-vriendschappen werd toegekend was voor jongens en meisjes niet verschillend.

Zo bezien, bestaan dus geen grote sekseverschillen in vriendschapsbehoeften, ook al bestaan die sekseverschillen wel in de alledaagse vriendschappelijke en sociale omgang.

Overigens is het aardig dat in dit onderzoek werd gevonden dat kinderen – jongens zowel als meisjes – die aangeven vooral communal vriendschappen belangrijk te vinden in het algemeen door hun klasgenoten leuker werden gevonden dan kinderen die meer gericht waren op agentic vriendschappen.

(Bron: Hanneke M.H. Palmen e.a. : Sekseverschillen in vriendschapsbehoeften. Kind en Adolescent, 27, 1, 2006)

(Deel II Hoofdstuk Klasgenoten Vriendschap) (staat al in nieuwste editie, 2009)