Warme of rivaliserende vriendschap

    Het goed kunnen inschatten van de bedoelingen van een ander is een belangrijk facet van sociale vaardigheid.
Volwassenen en ook kinderen verschillen in hun neiging om aan anderen van goede dan wel kwade bedoelingen toe te schrijven. Ook verschillen ze in de mate waarin ze ervan uitgaan dat een ander expres dan wel per ongeluk iets vervelends deed.

Uit onderzoek is bijvoorbeeld gebleken dat agressieve kinderen vaak een ander een kwade bedoeling of opzet toeschrijven als daar helemaal geen aanleiding toe is. Sociaal competente kinderen kunnen daarentegen genuanceerd denken en onderscheid maken.

Maar zo’n, wat genoemd wordt ‘attributiestijl’ staat binnen iemands karakter niet geïsoleerd, het werkt samen met andere eigenschappen. In een nieuw onderzoek heeft met de relatie onderzocht tussen emotionaliteit en het toeschrijven van bedoelingen en vervolgens wat dat voor effect heeft op kindervriendschappen in de schoolleeftijd.
In die vriendschappen worden twee soorten onderscheiden. Warme vriendschappen waar kinderen elkaar steunen en vriendschappen die gekenmerkt worden door gekibbel en rivaliteit.

Aan het onderzoek deden 913 kinderen van ongeveer tien jaar en hun vriend(inn)en mee. Hun attributiestijl werd vastgesteld met behulp van een test waarbij zij situatiebeschrijvingen kregen voorgelegd waarin een kind iets vervelends deed, maar waarbij het onduidelijk was hoe of dat kwam. Het proefkind moest aangeven of het dacht dat het kwade opzet was of een ongelukje. Ook de mate van emotionaliteit werd gemeten.

Twee jaar later werden de kinderen in een serie interacties met hun vriend(in) geobserveerd om de aard van die vriendschap te beoordelen. Er kwamen interessante samenhangen uit.
Kinderen die toen ze tien jaar waren anderen vaak negatieve bedoelingen toedichtten hadden vaker een vriendschap met rivaliteit en conflicten, maar alléén als zij ook een hoge score hadden op emotionaliteit! En hetzelfde gold voor de kinderen die van goede bedoelingen uitgingen: zij hadden de ‘warmste’ vriendschappen als zij hoog hadden gescoord op emotionaliteit.

‘Emotionele intensiteit is brandstof die een bepaalde eigenschap (in dit geval attributiestijl) hoog opstookt’, zeggen de onderzoekers.

(Bron: Xi Chen, Nancy McElwain & Jennifer Lansford, Interactive Contributions of Attribution Biases and Emotional Intensity to Child-Friend Interaction Quality During Preadolescence, Child Development online, 13 december 2017)

(Deel II Hoofdstuk Klasgenoten Bedoelen & Vriendschap)